ҚИССАИ АҶИБИ КАРАФС

27.10.2021

Чун қоида, карафс баргӣ аз намуди зоҳирии хоксоронааш таваҷҷӯҳи зиёдро ба худ ҷалб намекунад. Он дар рафҳои мағозаҳо ва бозорҳои шаҳр оромона ҷойгир аст ва танҳо дар байни донандагони таъми ғайриоддии ин растанӣ ва ҷонибдорони тарзи ҳаёти солим талаб карда мешавад. Ва комилан беҳуда! Карафс асрори зиёдеро пинҳон мекунад ва таърихи он хеле ҷолиб аст. Маъруфияти он дар ғизои ошпазӣ ва клиникӣ тамоми рекордҳоро дар даҳсолаҳои охир шикастааст. Як пояи карафс ҳамагӣ шаш калория ва бисёр моддаҳои барои бадан муфид - витаминҳои C, A, E, K, гурӯҳи В, аминокислотаҳо, калсий ва борро дорад. Карафс воситаи олиҷаноб барои пешгирии бемориҳои низоми дилу рагҳо, ихтилоли мубодилаи об ва намак мебошад. Он инчунин равандҳои илтиҳобиро дар бадан қатъ мекунад.



сельдерей-1.jpg
Дар замонҳои қадим ин сабзавоти муфид ҳамчун растании шифобахш ва ороишӣ парвариш карда мешуд. Дар асари Гомер ба аспҳои пурқуввати мирмидониҳо ҷуворимакка ва карафси баргиро ҳамчун ғизо медоданд. Дар Юнони қадим, карафс як афродизиаки пурқувват ҳисобида мешуд, зеро он дорои моддаи андростерон мебошад . Ин номи феромонест, ки дар бадани мардон тавлид мешавад ва намояндагони ҷинси муқобилро ҷалб мекунад. Дар Чин, фойдаи карафсро аз суистеъмолкунандагони машрубот ҳамчун давои хуморшиканӣ бо баҳои баланд қадрдонӣ менамуданд. Дар Британияи Кабир ва Фаронсаи асримиёнагӣ аз реша ва баргҳои карафс барои тавлиди қатраҳои сулфа ва зиққи нафас истифода мебурданд. Дар Мисри қадим дар қабрҳо гулчанбарҳое, ки аз гулҳо, шохаҳои дарахти зайтун ва баргҳои карафс бофта шудаанд, гузошта мешуданд. Кам одамон дар хотир доранд, ки дар Рими қадим ғолибон бо гулчанбарҳо аз дарахти ғор ва варзишгарон бо гулчанбарҳо аз карафс мукофотонида мешуданд! Дар Ҳиндустон, карафси баргиро ҳамчун рамзи нерӯи ҳаёт эҳтиром мекарданд. Карафс барои тоза кардани чакраи поёнӣ, ба эътидол овардани тавозуни энергетикӣ дар бадан истифода мешуд. Аз замонҳои қадим, ин растанӣ соҳирона ҳисобида мешуд, ки дар расму оинҳои гуногун барои аз лаънат халос шудан истифода мешуд. Гиёҳшиносони эзотерикӣ имрӯз тухми карафсро барои муолиҷаи тарс, ошуфтагӣ ва бахшидани эътимод ба худ истифода мебаранд.
сельдерей-2.jpg
Карафс бори аввал ҳамчун маҳсулоти хӯрокворӣ дар асри XVII дар шаҳрҳои Италия истифода шудааст. Он ғизои камбағалон шуд. Аз карафс таомҳои оддии аввал, хӯришҳо, таомҳои дуюм, аз қабили кабобҳои дегии дампаз омода карда мешуданд. Бо мурури замон, гурманҳо бӯи тунд ва таъми хоси карафсро қадр карданд ва он дар мизҳои табақаи сарватманд ва ҳатто ашроф пайдо шуд. Карафс ҳатто бо аввалин мустамликадорон ба ҷаҳони нав сафар кард.
сельдерей-3.jpg

Илова бар миқдори зиёди моддаҳои фоиданок дар таркиби карафс, боз як афзалияти муайян мавҷуд аст - мӯҳлати нигоҳдории дарозмуддат. Дар зери замини салқин решаҳои он тамоми зимистон боқӣ мемонанд ва карафси баргӣ агар дар яхдон нигоҳ дошта шавад ва гоҳ-гоҳ нӯгҳояшро буранд, таъму хосияташро нигоҳ медорад.
сельдерей-4.jpg

Яке аз таомҳои дуюми анъанавӣ аз ин растанӣ намуди аслӣ ва шево дорад ва онро "мӯрчаҳо дар чӯб" меноманд. Барои омода намудани он, шохаҳои ширадору ғафси карафсро бо равғани чормағз молида, бо шакармеваҳо мепошанд. Таъми махсуси карафс дар таомҳои аввал комилан ошкор карда мешавад. Он метавонад як суп-пюре ё ассортии сабзавот дар асоси решаҳо ё қаламчаҳои ин сабзавоти хушбӯй бошад. Азбаски на ҳама растаниҳои нахдорро дар шӯрбо дӯст медоранд, карафс ҷӯшонидашударо бо осонӣ хориҷ мекунанд ва танҳо булйони он боқӣ мемонад. Барои омода кардани салатҳо, қаламчаҳои онро бурида истифода мекунанд. Масалан, як салати оливйеи явғон бо карафс ва тофу ё салат аз решаи карафс бо нок. Реша ва карафси баргӣ ба хӯришҳо илова карда мешаванд: пюре аз картошка, шӯлаҳо, биринҷи ҷӯшонидашуда бо сабзавот. Онҳо ба таом маззаи болаззати тунд илова мекунанд.

ҲАМЧУНИН ХОНЕД

Инчунин дар сомона